Wanneer Spinoza beweert dat de mens onderdeel is van de natuur (hij schrijft dat met een hoofdletter, prima, maar ik niet) dan kan ik het daar alleen maar mee eens zijn. De mens ziet zichzelf namelijk over het algemeen als losstaand deel van alles. Losgekoppeld van wat we natuur noemen. En dat lijkt mij op z'n minst nogal vreemd. Schroef een mensje open, zoom flink in en je komt bouwstenen tegen die niets meer of minder zijn dan sterrenstof. Als je dan doodleuk gaat denken dat je een intelligent wezen bent dat volledig autonoom rondwandelt, dan spoor je niet.

Aansluitend op wat Spinoza de wereld in slingerde, kun je je afvragen of de mens zich wel heeft aangepast en daarom overleeft. Ofwel, de theorie van Darwin: the survival of the fittest. Als ik om heen kijk dan zie ik van alles, maar geen aanpassing. De mens doet het tegenovergestelde, we proberen werkelijk alles naar onze eigen hand te zetten. Wederom met de arrogante kwastjeshouding dat wij een goddelijke, verheven soort zijn. Om wanneer het een beetje tegenzit te gaan huilen dat de natuur stom is en niet naar ons wil luisteren en wie niet horen wil dan maar moet voelen. Dus gooien we er nog een schepje bovenop. Net zolang tot de boel niet meer te houden is. Bravo. Alsof er ook maar ergens in dit hele bestaan iets een eigen wil heeft en dat het zich tegen ons zou keren. Dan ben je ultiem paranoïde. Alles is chaos, alles is toeval, er is geen god, er is geen lotsbestemming of iets wat daar ook maar op lijkt. De chemische processen doen maar wat.

Accepteer het maar gewoon: ondanks dat wij iets hebben wat we – bij gebrek aan beter – bewustzijn noemen, handelen we volledig mechanisch, zonder eigen wil. Niet meer dan logisch, want zoals gezegd komt alles voort uit toeval. En zeg zelf, als er echt een eigen wil zou zijn, als we echt bewust zouden zijn, als we echt enige mate van intelligentie zouden hebben, dan zouden we niet in de teringzooi leven die wij eigenhandig in elkaar hebben geknutseld met al onze waanideeën. Dag in, dag uit, iedere minuut, elke seconde zijn we bezig met onszelf en onze medemens: onze medenatuur, te misleiden, misvormen, misbruiken. We zijn niets anders dan een minuscuul onderdeel van alles wat er is. Dat alles duurt maar relatief kort, het is een flits in de tijd. Over een jaar of wat is er niets meer van wat er nu is, niet zoals wij het kennen en het zal ons ook niet (meer) kennen. Het is weg, alsof het er nooit was. De mensheid zal er niet meer zijn. Het is net als het leven van het individu: je ontstaat, je wordt in elkaar gezet, je bent er een tijdje en je breekt weer af, gaat op in een groter geheel. Meer niet. Zo gaat dat met mij, met jou en alle mensen. Als er al iets bestaat, dan is het tijdelijkheid. Of beter: veranderlijkheid. Zoals ik al veel vaker zei, dat vind ik een mooie en troostende gedachte. Tegelijk legt dat gegeven ook wel wat gewicht in de schaal. Dus doe nou eens niet zo achterlijk eigenwijs en zorg dat je een leefbare omgeving hebt voor jezelf en de generaties na jou. Koester het, geef het aandacht, wees er verdomd zuinig op. Het duurt namelijk maar even en dat maakt alles zo waardevol.

#sterrenstof #waanvandedag #spinoza #darwin #filosofie #mens