Twee kleine likeurglaasjes, een sjaal met print en een witte kunststof botervloot speciaal voor de veganistische roomboter, woehoeeiii! Dat is de score van ons kringloopbezoek vanmiddag. Ik bedenk mij nu dat likeurglaasjes vast altijd klein zijn. Maar ja, als niet-drinker en volledig wereldvreemde in de alcoholgebruiken en aanverwante rituelen, moet of mag mij dit niet worden kwalijk genomen. Noem mij gerust een barbaar als het aankomt op promillage, afdronk, sterkte, zoet, droog en bokkenpruiken. Maakt mij niet uit, ik heb er niets mee, dus het doet mij ook niets. Mooi. Dan is dat duidelijk.

Ik ben trouwens in het algemeen nogal onwetend als het over hoe het hoort gaat. Ook dat wil ik graag zo houden. Zo blijf ik scherp. Althans, dat vertel ik mezelf graag kort voor het slapengaan. Niet dat het mij verder van een goede nachtrust verzekert, maar je kunt ook niet alles hebben.

Valt het op dat ik nu al voor de tweede dag op rij maar wat zit te bazelen over pruttie hier en pruttie daar? Ja? Nou, mij ook. En ook daar kan ik mij nu heel even niet al te druk om maken. Er is genoeg waar ik mij aan stoor, kapot aan erger en over opvreet, maar daar wil ik nu even verder niets mee op deze tere, kwetsbare plek op het net dat internationaal verbonden lijkt te zijn. Ja, lijkt. Want is er wel een nationaliteit in deze digitale wereld? Zijn er landsgrenzen? Of het is het, zoals ik vind dat het ook de analoge wereld zou moeten zijn, een plaats waar je welkom en vrij bent, wat je IP-adres ook is? Oké, dat is het dus. Dat adres. IP is ID. Dat definieert je afkomst, waar je je bevindt op dat moment. Het geeft je een identiteit. (Tenzij je een betrouwbare VPN-verbinding of ander fijn speeltje zoals Tor gebruikt, maar laat ik nu niet al te techno-nerdy gaan doen, het leven is al ingewikkeld genoeg).

Dit grensgedoe bleef hangen na het kijken van een Tegenlicht-uitzending van een week of drie terug. Hoe dat eigenlijk zit met mogelijke digitale landsgrenzen. De aflevering ging over de continue stroom aan nepnieuws en ook wat de waarheid dan wél is. Ook dat is een heel interessante vraag. Wat is de waarheid? Is er een waarheid, of zijn er waarheden? Mooi spul om weer een tijdje op te kauwen. Ik geef toe, het zijn geen bijster originele vragen, maar dat is sowieso een utopie. Onvermijdelijk: wat is originaliteit? Ik ben van mening dat het niet bestaat. Hooguit dat je iets voor het eerst op een bepaalde manier hoort, ziet, ruikt, proeft; ervaart. En dat dan alleen op dat specifieke moment. Op ieder ander moment had de ervaring best wel eens anders kunnen zijn, onopgemerkt of er zelfs helemaal niet geweest. Toeval dus. Daarvan weet ik wel, totdat het eventuele tegendeel voor mij vaststaat, dat het bestaat. Zonder toeval was ik hier niet geweest. Niemand, niets. Hoewel. Niets is alles en alles is niets.

En zo, lieve lezers, kan ik ongetwijfeld nog een uurtje, dagje, jaartje of ingebeelde eeuwigheid doorgaan.

#waanvandedag #filosofie #waarheid #identiteit #ID #IP #100DaysToOffload

Soms kietelen we onszelf en kopen we een tijdschrift. Meestal wanneer we een paar dagen luieren in het vooruitzicht hebben. Zoals begin februari. U begrijpt, in de praktijk kom ik vaak pas aan het lezen toe als het zalige niksen alleen nog een vage herinnering is. Dan zit ik met zo'n lichtgewicht in de trein en werk mij door de schrift des tijds heen. En dat is ook best prima.

Met Filosofie magazine, want daar hebben we het over, is het meestal goed toeven. De tijd verdrijft populair wetenschappelijk, het is onderhoudend, redelijk lichtvoetig en soms stiekem toch prikkelend. Ook fijn. Precies waarom de keuze vaak op dit blad valt. In deze editie ging het vooral over, je verwacht het niet, bosbranden in Australië en het klimaat in het algemeen. Zelfs een heel middenstuk gewijd aan het 'groene verdriet'. Dan kan ik toch niet anders dan een grimmig grommetje laten ontsnappen wanneer er temidden van al deze klimaatellende een paginavullende advertentie staat die een zoveeldaagse filosofische vliegreis naar China promoot. All inclusive: eten, drinken, gidsen, binnenlands vervoer, overnachtingen. Alles inclusief dus. Dus ook de vliegtickets. Voor slecht een paar duizend euromuntjes. Het zal wel weer aan mijn zuurtegraad liggen, maar ik vind dat gezien de context van een thema-editie (en in het algemeen, vooruit) nogal wenkbrauwverheffend.

Gelukkig valt er in elk magazine ook altijd wat te winnen, dat is dan wel weer geinig. Meestal een interessant of ronduit wanstaltig boek. En omdat we toch lekker thematisch bezig zijn in dit nummer, viel er een boek te winnen over de de mens als verwoestende natuurkracht. Met wervend bijschrift dat het een pessimistisch boek is, maar wel hoopvol (ook weer zo'n marketinggeil modewoord, alles moet vooral hoopvol zijn). Oké. Op zich al een uitdagende combinatie, pessimisme en hoop. Maar de uitdaging kan groter. De winnaars van het boek krijgen namelijk uiterlijk 30 februari bericht.

#filosofie #prijsvraag #klimaat #cynisch #waanvandedag #groenverdriet #magazine

Wanneer Spinoza beweert dat de mens onderdeel is van de natuur (hij schrijft dat met een hoofdletter, prima, maar ik niet) dan kan ik het daar alleen maar mee eens zijn. De mens ziet zichzelf namelijk over het algemeen als losstaand deel van alles. Losgekoppeld van wat we natuur noemen. En dat lijkt mij op z'n minst nogal vreemd. Schroef een mensje open, zoom flink in en je komt bouwstenen tegen die niets meer of minder zijn dan sterrenstof. Als je dan doodleuk gaat denken dat je een intelligent wezen bent dat volledig autonoom rondwandelt, dan spoor je niet.

Aansluitend op wat Spinoza de wereld in slingerde, kun je je afvragen of de mens zich wel heeft aangepast en daarom overleeft. Ofwel, de theorie van Darwin: the survival of the fittest. Als ik om heen kijk dan zie ik van alles, maar geen aanpassing. De mens doet het tegenovergestelde, we proberen werkelijk alles naar onze eigen hand te zetten. Wederom met de arrogante kwastjeshouding dat wij een goddelijke, verheven soort zijn. Om wanneer het een beetje tegenzit te gaan huilen dat de natuur stom is en niet naar ons wil luisteren en wie niet horen wil dan maar moet voelen. Dus gooien we er nog een schepje bovenop. Net zolang tot de boel niet meer te houden is. Bravo. Alsof er ook maar ergens in dit hele bestaan iets een eigen wil heeft en dat het zich tegen ons zou keren. Dan ben je ultiem paranoïde. Alles is chaos, alles is toeval, er is geen god, er is geen lotsbestemming of iets wat daar ook maar op lijkt. De chemische processen doen maar wat.

Accepteer het maar gewoon: ondanks dat wij iets hebben wat we – bij gebrek aan beter – bewustzijn noemen, handelen we volledig mechanisch, zonder eigen wil. Niet meer dan logisch, want zoals gezegd komt alles voort uit toeval. En zeg zelf, als er echt een eigen wil zou zijn, als we echt bewust zouden zijn, als we echt enige mate van intelligentie zouden hebben, dan zouden we niet in de teringzooi leven die wij eigenhandig in elkaar hebben geknutseld met al onze waanideeën. Dag in, dag uit, iedere minuut, elke seconde zijn we bezig met onszelf en onze medemens: onze medenatuur, te misleiden, misvormen, misbruiken. We zijn niets anders dan een minuscuul onderdeel van alles wat er is. Dat alles duurt maar relatief kort, het is een flits in de tijd. Over een jaar of wat is er niets meer van wat er nu is, niet zoals wij het kennen en het zal ons ook niet (meer) kennen. Het is weg, alsof het er nooit was. De mensheid zal er niet meer zijn. Het is net als het leven van het individu: je ontstaat, je wordt in elkaar gezet, je bent er een tijdje en je breekt weer af, gaat op in een groter geheel. Meer niet. Zo gaat dat met mij, met jou en alle mensen. Als er al iets bestaat, dan is het tijdelijkheid. Of beter: veranderlijkheid. Zoals ik al veel vaker zei, dat vind ik een mooie en troostende gedachte. Tegelijk legt dat gegeven ook wel wat gewicht in de schaal. Dus doe nou eens niet zo achterlijk eigenwijs en zorg dat je een leefbare omgeving hebt voor jezelf en de generaties na jou. Koester het, geef het aandacht, wees er verdomd zuinig op. Het duurt namelijk maar even en dat maakt alles zo waardevol.

#sterrenstof #waanvandedag #spinoza #darwin #filosofie #mens

Volgens de kalender is het nu winter. Maar als je me vertelt dat het gewoon een grijze lentedag is, dan geloof ik het ook. Langzaam maar nagenoeg zeker kun je wel stellen dat er nog twee seizoenen over zijn. Heet en droog, mild en nat. Ik vertel u hier niets nieuws mee. Dat is ook niet mijn bedoeling. Ik kalk maar gewoon neer wat er door mijn hoofd spookt, althans, een selectie daarvan. Het deel dat mijn vingers er uiteindelijk van brouwen met dank aan het toetsenbord.

Na een ochtend en een beetje middag werken is het stil thuis. Vrouwlief wandelt met een vriendin langs de zee, door duinen en bos. En ik ben een beetje jaloers. Ik heb momenteel nogal een tekort aan groen, rust en ruimte. Het leven in de stad en tussen steden in is schraal en grauw. Dat keert zich na verloop van tijd, wanneer ik te lang in die cyclus verkeer, tegen mij. Ik kijk vaak verlangend op uit mijn boek wanneer ik in de trein zit en ik de buitenwereld aan mij voorbij zie schuiven. Vooral na Breukelen en dan tot net voor Gouda, of omgekeerd. Dan maak je een mooie, lange bocht en er is vooral ruimte. Ja, allemaal suffe, met gif verziekte weilanden met dieren die straks enorm de klos zijn. Dan huil ik van binnen. Maar toch. Het is ook uitzicht, hoe kunstmatig ook. En zoals ik laatst al schreef, uitzicht is wat ik hier vanuit huis niet heb. Oké, strikt genomen wel, maar het is niet bepaald ruimtelijk en al helemaal niet groen.

Ik lees sinds enige tijd veel over hoe de mens zich verhoudt tot zijn omgeving. Daar word je meestal niet enorm vrolijk van. We slopen een onvoorstelbaar schitterend systeem en dat doen we met volle overtuiging. Je kunt het massale zelfmoord noemen. Een aardige kerstgedachte.

Natuurbehoud, waarvan wij zelf onderdeel zouden moeten zijn, heeft een prioriteit van nul. De economie moet en zal groeien, de ecologie zal daarom onbedaard bloeden en krimpen. En daar moet ik erg van zuchten. Vooral omdat ik weet, en dat is nogal confronterend, dat ik mij niet staande zou kunnen houden als ik zomaar in het wild terecht zou komen. Dat is op z'n minst triest, dat besef van afstomping, amputatie met als gevolg dit hoopje ellende op een bank op twee hoog in een stad, lijdend aan fantoompijn. Ik zal de enige niet zijn, desondanks voelt het eenzaam. Toch, als ik ooit zou kunnen kiezen, dan sterf ik liever aan uitdroging en ondervoeding op een weidse vlakte omringd door bomen, dieren en toegedekt door wolken, zon, regen en sterren, dan dat ik leef in een overvolle, vervuilde omgeving waar de stank en onverschilligheid heerst.

Een paar dagen geleden werden deze woorden door mijn gitzwarte brein uitgelicht: als je alles hebt, heb je niets. Ik overweeg om daar nu aan toe te voegen: heb je niets, dan heb je alles.

#waanvandedag #filosofie #natuurbehoud #fantoompijn

Het komt best wel eens voor dat ik hier inlog en geen idee heb wat ik ga schrijven. Ik weet vaak van alles te bedenken over wat ik wil schrijven, maar vaak genoeg komt het daar helemaal niet van. Dan gaan de gedachten gewoon op pad en volg ik maar een beetje. Dus als je denkt dat je een vrije wil hebt: nope.

Dat is overigens wel interessante kost hoor, dat idee van een vrij wil. Ik geloof er namelijk niet in, maar twijfelde er soms wel aan. Inmiddels ben ik volledig om. Ik geloof niet in de vrije wil. En ook niet in de ziel. Ook daar ben ik na veel, heel veel (je moet toch wat) nadenken, lezen en nog eens nadenken wel over uit. De ziel bestaat niet. De mens is, net als alles wat er is, gewoon een verzameling cellen die uit louter toeval (chaos) is ontstaan. De verzameling voert wat algoritmen uit, leeft als het ware z'n leven en sterft, wat eigenlijk gewoon een andere vorm van leven is. Je bent cellen, je blijft cellen. Of beter gezegd: atomen. Daar kun je ook weer op inzoomen, maar je begrijpt mijn punt.

Dat alles bij elkaar vind ik een heel geruststellend idee. En het zou kunnen helpen om heel veel gedoe te besparen. We geloven graag in het het idee dat we alles uit vrije wil doen, dat er een pad is, een weg, een doel waar alles naartoe moet leiden. Nog erger, dat het leven, ons leven, het individuele leven, maakbaar is. Als je maar hard je best doet, dan is alles mogelijk. Hier zie: de (neo)liberale valkuil. De humanistische doctrine. En dat er ook nog eens een ziel is die als een soort overstijgende entiteit de boel zin zou geven, zelfs als het allemaal in de soep zou lopen. Dan kun je altijd nog je ziel hebben gegeven.

Tja, dat is er dus allemaal niet. Geen weg, geen doel, geen pad, geen enkele zin. En daar is niets deprimerends aan, nogmaals: het stelt mij gerust in deze zichzelf verloochenende mensenwereld vol onrust, prestatiedrang, competitie en al dat soort gekmakerij. Zonder oog voor haar omgeving en diergenoten die evenveel waarde hebben en evenredig zinloos zijn.

Zo kan dat dus gaan. Inloggen, geen plan hebben en dan toch een hele hoop woorden en zinnen; een zinvol verhaal. Dat dan weer wel.

#humanisme #betekenis #ziel #vrijewil #waanvandedag #filosofie